Japońskie słowo, oznaczające umieszczenie tuszu pod skórą, w celu pozostawienia trwałej dekoracji, to Irezumi.
Czarno-białe zdjęcia © Horace Bristol.
Uważa się, że historia japońskich tatuaży sięga paleolitu, lub okresu Jomon, czyli około 10 000 lat Przed naszą erą. Stwierdzenie to jednak poddawane jest wątpliwościom, gdyż nie wszyscy naukowcy zgadzają się, że pochodzące z tego okresu, charakterystyczne wzory, znalezione na ciałach i twarzach, to faktycznie tatuaże. Jednak Ci, którzy wieżą, iż są to właśnie tatuaże, przypisują im zarówno funkcję ozdobną jak i znaczenie duchowe.
Nie ma jednak wątpliwości, co do tatuaży pochodzących z okresu pomiędzy 300 rokiem p.n.e. oraz 300 rokiem n.e., czyli z ery Yayoi, ponieważ doniesienia o tatuażach z tego czasu, zostały udokumentowane przez podróżnych z Chin. Podczas tego okresu, tatuaży używano, jako symbolu statusu społecznego, ale miały one też funkcję ozdobną oraz znaczenie duchowe. Jednak pomiędzy latami 300 a 600 n.e. ten styl tatuażu stał się synonimem działalności przestępczej i zaczął się znacznie gorzej kojarzyć, gdyż tatuowanie wykorzystywano, jako karę.
Pierwszy zapis o użyciu w Japonii tatuażu, jako kary pojawił się w 720 roku naszej ery. Brzmi on następująco: “Cesarz wezwał przed swoje oblicze Hamako, Murai o Azumi i rozkazał mu słowami: spiskowałeś bunt i zamach stanu. Ta zbrodnia jest karana śmiercią. Okażę Ci jednak wielkie miłosierdzie i daruję karę śmierci a skażę Cię na tatuowanie.„
Znane nam dzisiaj, ozdobne japońskie tatuaże, zaczęły pojawiać się mniej więcej podczas trwania epoki Edo, czyli między 1600 a 1868 rokiem n.e. Powieść Suikoden opowiada o buncie i odwadze, a na jej rycinach widać mężczyzn ozdobionych wzorami przedstawiającymi kwiaty, tygrysy, smoki oraz mityczne stworzenia.
Gdy artyści zajmujący się rycinami zaczęli wykonywać tatuaże na ludziach, używali oni tych samych narzędzi, co do tworzenia drzeworytów, czyli dłut i rylców. Używali oni tuszu Nara znanego również, jako czerń Nara, który znany jest z tego, że zmienia kolor na zielono-niebieski po wstrzyknięciu pod skórę. Podobnie jak czas powstania pierwszych tatuaży, tematem gorącej dyskusji wśród badaczy jest również to, kto je wtedy nosił. Według niektórych, tatuażami przechwalali sie bogaci kupcy, którym prawo zabraniało chwalić sie swymi bogactwami. Inni twierdzą, że były to osoby pochodzące z niskich warstw społeczeństwa. Jeszcze inni uważają, że tatuaże kojarzono z osobami odważnymi, takimi jak np. strażacy, którzy używali Irezumi, jako symbolu ochronnego.
Z początkiem epoki Meiji, która trwała od września 1868 r. do lipca 1912 r., rząd Japonii, chcąc chronić swój wizerunek i zrobić jak najlepsze wrażenie na przybyszach z Zachodu, wyjął tatuaże spod prawa. Jednak pozostały one wciąż popularne wśród przestępców i fascynowały obcokrajowców, którzy podróżowali do Japonii by przyjrzeć się umiejętnościom tatuatorów.
Podczas okupacji, w roku 1948, tatuaże zostały z powrotem zalegalizowane, chociaż nadal były kojarzone ze światem przestępczym, a przede wszystkim z rdzenną, japońską mafią, czyli Yakuzą. W dzisiejszych czasach wiele instytucji, takich jak centra fitness, gorące źródła czy łaźnie publiczne, wciąż odmawia wstępu wytatuowanym klientom.
W czasach współczesnych, w wyniku wpływów z Zachodu, tatuaże zyskały popularność wśród japońskiej młodzieży, jednak dla większości społeczeństwa wciąż kojarzą się one negatywnie. Zupełnie inaczej niż na Zachodzie, w Japonii ciężko jest znaleźć salon tatuażu poza miejscami uczęszczanymi przez turystów lub terenami często odwiedzanymi przez Amerykańskich wojskowych. Według przewodniczącego Japońskiego Instytutu Tatuażu, Kunihiro Shimady, w Japonii jest jedynie trzystu tatuatorów. W dużej mierze jest to wynikiem lat ucisku przez rząd. Ludzie nadal wzdrygają się na widok tatuaży, i nawet w dzisiejszych czasach, właściciele gorących źródeł czy łaźni publicznych, jeśli nie odmawiają zupełnie wstępu osobom z tatuażami, wymagają przynajmniej całkowitego zakrycia wzoru.
W roku 2012, Toru Hashimoto, burmistrz Osaki, rozpoczął kampanię, mającą na celu usunięcie wytatuowanych pracowników z firm. W artykule na jego temat można przeczytać, “Jego misją jest zmuszenie urzędników do przyznania się, jeśli posiadają tatuaże w widocznych miejscach. Jeśli tak jest, powinni je usunąć lub znaleźć sobie pracę gdzie indziej.” Jego podejście jest w większości pozytywnie odbierane przez społeczeństwo, jak i przez większe firmy obawiające się tatuaży.
Tradycyjnie, w sztuce japońskiego Irezumi, większość projektu wzoru pozostawiało się tatuatorowi. W dzisiejszych czasach wykonywanie tatuażu w Japonii wygląda podobnie jak na Zachodzie, gdzie klient sam przynosi swój wzór lub wybiera z szablonów dostępnych w salonie. Japońscy tatuatorzy są biegli we wszystkich stylach tatuażu, nie tylko w tradycyjnym stylu japońskim, i tak jak na Zachodzie, tatuaże powstają przy użyciu elektrycznych maszynek, które przy pomocy igły wstrzykują tusz bezpośrednio pod skórę.
Japońscy tatuatorzy są znani z wysokiej jakości swoich prac, i mimo dyskryminacji, z którą spotykają się w Japonii osoby z tatuażami, kraj ten uważa się nadal za jedno z najlepszych miejsc na wykonanie tatuażu najlepszej jakości.
W Japonii, kilku wybitnych artystów tatuażu nadal ma prawo uprawiać starożytną sztukę Irezumi, ale jest to bardzo długi i bolesny proces, który kosztuje wielkie sumy pieniędzy. Wykonanie Irezumi, pokrywającego ramiona, uda oraz tułów może trwać nawet do pięciu lat, z jedną sesją tygodniowo, i kosztować grubo ponad 25.000 Euro. Artysta odbywa długie rozmowy z klientem i rezerwuje sobie prawo do odrzucenia zlecenia, zanim przedstawi swoje pomysły. Jeśli umowa zostanie zawarta, praca rozpoczyna się od oznaczenia konturów, które zazwyczaj wykonywane są odręcznie i bez użycia szablonu. Kiedy kontury są już gotowe, podczas cotygodniowych wizyt, dodawane są kolory i cienie. Po ukończeniu tatuażu, artysta zostawia swój podpis na pracy, zazwyczaj na plecach, w specjalnie przeznaczonym do tego miejscu.
Japończycy wieżą, że azjatyckie smoki pochodzą właśnie z Japonii i stamtąd właśnie rozprzestrzeniły się na resztę Azji, a gdy ewoluowały, wyrosło im więcej palców. Jednak wierzenia Chińczyków i Koreańczyków są przeciwne, twierdzą oni, że smoki pochodzą z ich krajów a podczas ewolucji palce utraciły.
Jak wszystkie azjatyckie smoki, japońskie smoki są symbolem wody i deszczu, a nie ognia, tak jak w Europie, gdzie reprezentują siłę, bogactwo i dzikość. W Japonii smok symbolizuje szczodrość, wiedzę oraz siłę używaną dla dobra ludzkości. Te pozytywne cechy zapewniły smokowi miejsce wśród najpopularniejszych wzorów japońskich tatuaży.
Kolejnym z najpopularniejszych motywów japońskiego tatuażu jest karp Koi. Karpie Koi żyją w specjalnych hodowlach i pochodzą z Chin. Zgodnie ze wschodnimi wierzeniami ludowymi przypisuje im się takie cechy jak siła i odwaga. W Chinach, karpie Koi często próbują płynąć pod prąd, w górę strumienia Rzeki Żółtej, ale niewielu z nich udaje się przekroczyć punkt zwany Bramą Smoka. Według wierzeń, te, którym się to uda zostają przemienione w smoki. Z tego też powodu mogą symbolizować również wytrwałość, silną chęć osiągnięcia celu oraz zmianę na lepsze.
Według legend, krążących po całym świecie, feniks jest ptakiem trawionym przez ogień, który po śmierci powstaje z popiołów. Historie o feniksie opowiadane były w wielu kulturach na przełomie dziejów, wliczając w to grecką i rzymską mitologię. Feniks symbolizuje odrodzenie i wygraną.
Kolejnym wspaniałym motywem tatuażu jest tygrys, który symbolizuje odwagę i siłę. Mówi się, że tygrysy władają wiatrem. Często wybierane są, jako część motywu tatuażu, w celu ochrony przed nieszczęściami, złymi duchami i chorobami.
Tatuaże z lwem, czyli Fu-Dog, wyglądają jak lwy ze spiczastymi uszami i przypominają też trochę psy. One również używane są w celach ochronnych i symbolizują siłę i odwagę. Są ulubionym motywem osób ceniących heroizm.
Węże posiadają szeroki wachlarz znaczeń symbolicznych. Uważa się je za obrońców, potrafiących odpędzić tragedie, nieszczęście i choroby. Reprezentują również wiedzę i ochronę przed wynikami nieprawidłowych decyzji. Z powodu zrzucania skóry, węże są też kojarzone z uzdrawianiem i regeneracją, a w Japonii również z rytuałami uzdrawiającymi i lekarstwami. Zrzucanie skóry jest też symbolem kobiety, która przejęła siłę mężczyzny oraz świętych atrybutów kobiecości.
Zupełnie odwrotnie do zachodnich powiązań ze śmiercią, niebezpieczeństwem czy fatum, w Japonii czaszki są pozytywnym symbolem naturalnego kręgu życia. Na ogół kojarzone są ze zmianą.
Japońskie kwiaty posiadają wiele znaczeń i są bardzo cenionym motywem w tym kraju. Lotos symbolizuje zrozumienie, wiedzę, oświecenie i życie. Kwiaty wiśni nie kwitną zbyt długo i są strącane z drzew przez nawet najmniejszy podmuch wiatru. Japończycy widzą w nich odbicie swojej śmiertelności. Chryzantemy są kojarzone z cesarzem i symbolizują perfekcję a czasem nawet boskość, ale również szczęście, radość i długowieczność. Róża reprezentuje równowagę, nieskończoną miłość oraz nowy początek. Róża z łodyżką jest jednak kojarzona zupełnie przeciwnie, z przegraną i brakiem rozwagi. Piwonia jest nazywana królem kwiatów i symbolizuje elegancję oraz dobrobyt. Orchidee reprezentują odwagę, moc i siłę. Hibiskus ma w japońskiej kulturze jedno proste znaczenie - łagodność.
Maska Oni jest bardzo popularnym motywem tatuażu w Japonii. Symbolizuje wiarę w świat duchów, w którym demony wymierzają kary osobom złym i niesprawiedliwym. Oni są zazwyczaj złe, ale bywają też dobre demony symbolizujące ochronę.
Poszukaj inspiracji: galeria tatuaży japońskich
